بررسی تیمارهای مختلف آبیاری در عملکرد شیرابه، میزان اسانس، خصوصیات مورفولوژیکی، و بقای گیاه دارویی- مرتعی آنغوزة تلخ (ferula assa-foetida l.)

آنغوزة تلخ گیاهی دارویی- مرتعی و متعلق به تیرة چتریان است. ارزش این گیاه به دلیل شیرابه‏ای است که با تیغ زدن به رأس ریشة آن به دست می آید. بارندگی در عملکرد شیرابه و بقای این گیاه تأثیر بسزایی دارد. خشک سالی‏های مداوم در مناطق رویش این گیاه تأثیر نامطلوبی در جمعیت آن گذاشته است. تحقیق حاضر در این راستا و به منظور بهره‏برداری بهتر و بررسی تأثیر آبیاری در رشد، نمو، عملکرد شیرابه، و بقای گیاه در شرایط طبیعی در منطقة جنگل قائم کرمان انجام پذیرفت. در این مطالعه تأثیر پنج تیمار آبیاری در طول فصل رشد ـ شامل دو بار در هفته، یک بار در هفته، دو هفته یک بار، سه هفته یک بار، و یک بار در ماه ـ به همراه شاهد (بدون آبیاری) بر روی صفات فوق در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار و در هر تکرار 20 گیاه مطالعه شد. نتایج تجزیة واریانس نشان داد آبیاری در طول برگ، طول دم برگ، طول دورة رشد رویشی، و عملکرد شیرابة گیاه تأثیر معنی‏داری در سطح یک درصد داشت. همچنین، آبیاری باعثِ افزایش بقای گیاهان تیغ خورده در طول دورة بهره‏برداری و در سال بعد شد. اما آبیاری به طور معنی‏داری باعث کاهش درصد اسانس شیرابه شد. بهترین تیمار برای افزایش عملکرد شیرابهْ آبیاری گیاهان به صورت یک بار در هفته بود که عملکردی معادل 4/81 گرم در هر پایه داشت. کمترین میزان عملکرد نیز مربوط می شود به تیمار شاهد و یک بار آبیاری در ماه. به طور کلی، آبیاریِ گیاه آنغوزه پیش از بهره‏برداری و در طول فصل رشد آن توصیه می‏شود.